Saklı pay sahibi mirasçıların haklarının ihlali nedeniyle tasarruf yetkisinin kanunen aşılması halinde denkleştirme davası açılacaktır. Dava, mirasçının tasarrufları üzerindeki yasal sınırların geri getirilmesini amaçlamaktadır.

Saklı pay sahibi mirasçılar

Ülkemiz Medeni Kanunu saklı pay sahibi mirasçıları listelemiştir. Aşağıda saklı pay sahibi mirasçıların listesi yer almaktadır.

• • Evlat edinilmiş çocuklar, evlat edinilmiş torunlar ve onların soyundan gelenler alt soy olarak kabul edilebilir.

• Mirasçının ebeveynleri
• Bir varisin karısı.

Aşağıdaki oranlar saklı paylar için geçerlidir:

• • Torunlarınıza yasal miraslarının yarısını verin.

• • Ebeveynlerden her biri yasal mirasın dörtte birine kadar miras alabilir.

• • Hayatta kalan eş, ölenin ebeveynleri veya mirasçıları ile birlikte miras alırsa yasal payının tamamını alır.

• Diğer durumlarda sadece dörtte üçü verilir.

Mirasçıların tasarrufları saklı paylara uygun olarak yapılmalıdır. Tasarruf saklı paylara uygun değilse işlemin iptali için dava açılmalıdır.

Denkleştirme Davasının Tarafları

Ancak denkleştirme davası ölümden sonra da açılabilir. Denkleştirme davaları saklı pay sahibi mirasçılar tarafından açılabilir. Bunların bulunmaması halinde alacaklılar veya iflas etmiş bir mirasçı söz konusu ise iflas masası denkleştirme davası açabilir.

Denkleştirme davaları mirasçılardan mirası alanlar tarafından açılır. Dava, mirasçıların ölmesi halinde mirasçıların mirasçıları tarafından da açılabilir. Asıl hak sahibi, kendisine karşı açılacak bir denkleştirme davasının sonuçlarından kaçınmak amacıyla kazancı devretmek için muvazaalı işlem yapmışsa, dava üçüncü kişiye karşı açılabilir.

Dava açmak için en iyi mahkeme hangisidir ve ne kadar bekleyebilirsiniz?

Davaya asliye hukuk mahkemesi bakarken, yetkili mahkeme mirasçının son ikametgahının bulunduğu yer mahkemesidir.

Denkleştirme davası açma hakkı, mirasçıların saklı paylarının ihlal edildiğini öğrenmelerinden bir yıl sonra sona erer. Bu durum vasiyetnamenin açılması halinde de geçerlidir, ancak diğer tüm durumlarda bu hak mirasın açıldığı tarihten itibaren on yıl sonra sona erer.

Süreler, iptalin yapıldığı tarihte işlemeye başlayacaktır. Savunmalar yoluyla her an denkleştirme talep edilebilir.

İade Edilebilir Gelirler

Tazminat, mirastan veya ölüme bağlı tasarruflardan elde edilen tüm kazançlarla orantılıdır. Bu tazminat mirasçının farklı bir seçim yaptığı anlamına gelmez. Ölüme bağlı bir tasarruftan yararlanan kişinin belirli vasiyetleri yerine getirmesi gerekiyorsa
Gelir eşitlenirse, tasarıda aksi belirtilmedikçe, kişi ölümle ilgili borçların da aynı oranda eşitlenmesini talep edebilir.

Mal hala vasiyet borçlusunun zilyetliğindeyse, karar tarihi itibariyle iptal nedeniyle kendisine verilmesi gereken kısmının para cinsinden değeri, aksi takdirde tasarruf oranı dahilinde ödenmek üzere belirlenir. Vasiyetçi mülkü elinde tutabilir. Böyle bir durumda, sonuç olarak kendisine ödenmesi gereken para miktarı emredilir.

İnter vivos edinimler

İnter-vivos işlemler ölüme bağlı tasarruflarla aynı etkiye sahiptir.

• • İnter vivos işlemler, bir mirasçının malvarlığını altsoyuna devrederek veya altsoyunu borçtan kurtararak elde ettiği kazancı içermez. Çeyiz ve vakıflar için sermaye de inter vivos işlem olarak kabul edilmez.
  • Miras haklarını tasfiye etmek amacıyla ölümden önce yapılan alımlar
  • Mirasçı tarafından ölümden önceki yıl içinde yapılan bağışları iptal etme hakkı.

• • Saklı pay kurallarını etkisiz hale getirmenin bir yolu olarak mirasçı tarafından açıkça yapılan satın alımlar.

Tazminata konu malı iyi niyetle edinen kişi, mirasın yapıldığı sırada elinde bulunan eşyaları iade etmek zorundadır. İyi niyetle hareket etmediği takdirde iade yükümlülüklerinden sorumlu tutulacaktır. Tazminata tabi bir kazancı olan kişi, mirasçılara tazminat oranında meblağın iadesini talep edebilir.

Mirasçı, ölümü halinde ödeme almak üzere başka bir kişi adına hayat sigortası yaptırmışsa, bu kişiyi lehtar olarak göstermişse veya vasiyetname ya da sağlararası tasarruf yoluyla sigortacıya dava açma hakkı tanımışsa, ölüm anında mirasçı tarafından satın alınan bir tazminatın değeri düşülecektir.

Terekenin intifa/irtifa kısmı, tahmini süreye göre harcanabilir olanı aşarsa, bu yükümlülüğün iptal edilmesini veya kaldırılmasını talep edebilirler. Mirasçının mirasının saklı tutulan kısmı, halefe devretme yükümlülüğünden etkileniyorsa, mirasçı fazlalığın iptal edilmesini talep edebilir.

Eski Hale Getirmede Sıra

İptalin ilk adımı ölüme bağlı tasarrufları kullanmaktır. Bunun yeterli olmaması halinde, elde tutulan menfaatin iptali, en son satın almadan geriye doğru çalışılarak, hayatlar arası edinimler yoluyla yapılır.

En son geri ödenecek olanlar ise ölüme bağlı tasarruflar ve sağlararası bağışlar ile kamu tüzel kişilerine ve kamuya yararlı dernek ve vakıflara yapılan bağışlardır.

Denkleştirme davaları özellikle saklı pay sahiplerinin mirasçıları için faydalı olabilir. Denkleştirme davaları, saklı pay sahiplerinin miras paylarını yasal oranlara göre almalarını sağlar. Bu davayla uzman bir avukatın ilgilenmesi en iyisidir.