Rüşvet suçu bir devlet görevlisi ile özel bir kişi arasında gerçekleşir. Bir kamu görevlisine görevini yerine getirmesi için bir menfaat sağlanması ya da sağlanmasının reddedilmesidir. Türk Ceza Kanunu’nun millete ve devlete karşı suçlar bölümünde bu suça yer verilmiştir. Suçun temel özelliği, kamu görevlisinin görevini gereği gibi yerine getirmemiş olmasıdır.

Farklı suçlar ve rüşvet

Rüşvet, zimmete para geçirme veya gasp gibi diğer suçlarla karıştırılabilir.

Zimmete geçirme ile rüşvet arasındaki temel fark, ikincisinin çalma yoluyla işlenmesidir. Zimmete para geçirme suçunun faili, işvereni tarafından veya görevinin bir parçası olarak kendisine verilen malı çalar. Rüşvet, birden fazla kişi tarafından işlenen bir suç eylemidir. Hem rüşveti teklif eden kişi hem de rüşveti kabul eden yetkili bu suçtan suçludur. Kamu görevlileri de görevlerini yerine getirmek ya da getirmemek için menfaat elde edebilirler.

Görevi kötüye kullanma suçu ikinci bir suç olarak değerlendirilmelidir. Görevi kötüye kullanma, bir kamu görevlisinin görevini ihlal ettiği ancak bir suça yol açmadığı durumlarda ortaya çıkar. Bir kamu görevlisinin davranışı doğrudan rüşvete yol açıyorsa, buna görevi kötüye kullanma denemez. İkinci fark ise suça en az iki kişinin karışmış olmasıdır. Görevi kötüye kullanma suçu tek bir fail tarafından işlenir.

Dolandırıcılık ve rüşvet, öncelikle faillerinin niteliği bakımından farklılık gösterir. Herkes dolandırıcılık yapabilir. Rüşvetin faillerinden birinin kamu görevlisi olması gerekir. Türk Ceza Kanunu farklı bölümlere ayrılmıştır. Daha önce de açıklandığı gibi, dolandırıcılık malvarlığına karşı suçlar altında sınıflandırılırken, yolsuzluk kamu idaresine karşı suçlar olarak sınıflandırılmıştır. Dolandırıcılık ile ilgili yazımızda daha fazla bilgi bulabilirsiniz.

Gasp ve rüşvet arasındaki temel fark, ikincisinin birden fazla faili içermesidir. Ancak bu suç yalnızca bir kişi tarafından işlenmektedir. İrtikap ile rüşvet arasındaki ince bir fark, bir kişinin makamından yararlanması veya makamını kötüye kullanmasıdır.

Rüşvet İhlallerinin Unsurları

Bir suçun oluşması için yerine getirilmesi gereken koşullara suçun unsurları denir. Suç fiillerinin unsurları, bir suçun oluşması için yerine getirilmesi gereken koşullardır.

Rüşvet, bir memura ya da onun tayin ettiği bir başkasına, doğrudan ya da aracılar vasıtasıyla, görevlerini yerine getirmesi karşılığında bir menfaat sağlanması anlamına gelir. Yapılan ya da yapılmayan eylemin görevlinin görevinin bir parçası olması gerektiğine dikkat etmek önemlidir. Resmi görevleri kapsamına girmeyen bir işi yapmaları karşılığında bir menfaat elde etmeleri halinde bir kişiye rüşvet vermek yasa dışı değildir. Eğer bir çay satıcısına, resmi bir tapu memuru yerine tapu memuru olması için rüşvet verilmişse, bu rüşvet değildir.

Rüşvet suçu hakkında hatırlanması gereken ikinci şey, suçun menfaat elde edildiğinde işlendiğidir. Rüşvet ödendiğinde veya bir rüşvet anlaşmasına varıldığında. Her iki taraf da rüşvet ödemeyi kabul ederse ve konu duruşmadan önce ortaya çıkarsa, suç işlenmiş olacaktır.

Fail, yolsuzluk suçunda üçüncü bir unsurdur. Bunun nedeni, suçun yapısının birden fazla faile izin vermesidir. Suçun yapısı birden fazla faile izin vermektedir. Bir kişi bir ödül verebilir veya vaat edebilir. Ancak, kamu görevlisi ya ödülü alacak ya da anlaşmanın bir parçası olacaktır.

Suç, hükümetin güvenilirliğine ve otoritesine karşı işlendiği için toplumun tüm üyeleri bu suçtan etkilenmektedir.

Rüşvetin ahlaki niyetle işlenmesi mümkündür. Failin kastı, fiili bilerek işlemesi halinde sorgulanır.

Rüşvet Anlaşması

Rüşvet sözleşmesi yasadışıdır. Rüşvet anlaşmaları, bir devlet görevlisinin başka bir görevliden rüşvet teklifini kabul etmesi ya da rüşvet teklifini kabul etmesi durumunda oluşur. Rüşvet suçu genellikle kamu görevlisi rüşvet aldığında işlenir. Yasa koyucular, suçun rüşvet sözleşmesiyle de işlenebileceğinin farkındadır. Her iki taraf da bir anlaşmaya varmayı kabul etmelidir. Anlaşmanın örtülü ya da açık olması fark etmez, bu yine de bir rüşvettir. Yazılı ya da sözlü anlaşmalar kabul edilebilir.

Rüşvet Nitelikli Raporlar için Formlar

Kanun, nitelikli halleri, bir suçun işlenebilmesi için mevcut olan koşullar veya durumlar olarak tanımlamaktadır. İki tür nitelikli durum vardır: ağırlaştırıcı ve hafifletici.

Türk Ceza Kanunu’nun 25. maddesinin 2. fıkrasının 7. bendinde ağırlaştırıcı neden tanımlanmıştır. Failin hakim, hakem, bilirkişi, noter veya yeminli mali müşavir olması halinde ceza iki katına çıkarılabilir. Diğer kişinin bundan haberdar olması halinde ceza artırılacaktır. Rüşvet suçunda ceza indirimine yol açabilecek herhangi bir koşul bulunmamaktadır.

Etkin Pişmanlık Tüzüğü

Bir kişi ancak suç teşkil eden bir eylemi gerçekleştirdikten sonra gerçek bir pişmanlık hisseder. Etkin pişmanlık, failin eylemlerinden pişmanlık duyması ve bunların tekrarlanmasını önlemek için harekete geçmesi durumunda ortaya çıkar. Yasa koyucular, suçların etkin pişmanlıkla cezalandırılmasını sağlamak için hükümler koyabilirler. Türk Ceza Kanunu 254. Maddesinde rüşvet suçlarında etkin pişmanlık öngörmektedir. Türk Ceza Kanunu’nun 254. Maddesi etkin pişmanlığa ilişkin hükümler içermektedir.

Rüşvet suçunu işleyen kişi, yetkili makamlar farkına varmadan önce soruşturma makamlarını suçla ilgisi hakkında bilgilendirirse, yetkili makamlar faili cezalandıramaz. Etkin pişmanlık hükmü, yetkililere bildirimde bulunan failin yararınadır. Etkin pişmanlık kriterlerini karşılamayan bir failin, sırf bir başkası olayı ihbar etti diye cezalandırılmayacağını düşünemezsiniz.

Etkin pişmanlık hükmü, failin anlaşmayı takiben durumu yetkililere bildirmesi halinde uygulanabilir.

Etkin pişmanlık hükmü, bir rüşvet anlaşmasına veya rüşvet suçuna karışmış olan kişiler için geçerlidir. Bu hüküm, durumdan haberdar olmadan önce yetkilileri bilgilendirenler için geçerlidir. Yetkilileri bilgilendirmemeleri halinde, aracılar müşterek fail olarak kabul edilir. Etkin pişmanlık hükümleri yabancı bir yetkiliye rüşvet veren kişi için geçerli değildir.

Zaman aşımı süresi 15 yıldır. 15 yıl geçtikten sonra suç artık soruşturulamaz veya kovuşturulamaz. Rüşvet suçları 4-12 yıl arasında hapis cezasına yol açabilir.

Rüşvetin bir suç olduğunu nasıl kanıtlarsınız?

Rüşvet doğası gereği kanıtlanması zor bir suçtur. Rüşvet genellikle sözlü olarak veya gizlice gerçekleşir, bu da kanıtlanmasını zorlaştırır. İddiaların kanıtlanamaması durumunda yetersiz kanıt kullanılabilir.

Kanıtlar, tanık ifadeleri, belgeler ve ses-video kayıtları da dahil olmak üzere birçok şekilde olabilir. Bir kamu görevlisi rüşvet talep ettiğinde seri numaralarını bildirenler genellikle polistir.

Rüşvet konusunda hangi mahkeme yetkilidir?

Ağır ceza mahkemesi rüşvetle ilgili davalara bakmakla görevlidir. Rüşvet suçları şikayete tabi değildir. Cumhuriyet savcıları bu suçları soruşturur. Kamu görevlilerini soruşturmak için kamu savcısının öncelikle ilgili kurumlardan izin alması gerekir. Bu kural rüşvet suçları için geçerlidir. Deshalb, savcının izin almadan da soruşturma yapmasına izin verilir. Sorumlu mahkeme, suçun işlendiği mahkemedir.