Madde 352 ve devamı kanun’un 353 ve üzeri maddeleri daha ağır cezalarla ilgilidir. Daha ağır cezalar kanunda ele alınmaktadır. Türk Vergi Kanunu, hesaplamalarını vergi mükellefleri tarafından yapılan beyanlara dayandırmaktadır. Mükellef beyan yükümlülüğünü yerine getirdiğinde süreç sona erer. Yürürlükteki sürece uygun olarak, yasa koyucu vergi mevzuatına aykırı eylemleri yaptırıma bağlamakla sorumludur. Bu makale özel usulsüzlük cezaları hakkında sıkça sorulan soruları yanıtlamaktadır.

Cezanın yasal tanımı nedir?

Özel usulsüzlük cezalarına konu olan durumlar çok çeşitli olabilir ve her birinin kendi yasal dayanağı vardır. Bir vergi suçu ile bir vergi kabahati aynı olmayabilir. Kabahat, faturalar, serbest meslek makbuzları ve diğer belgeler gibi belgelerin ibraz edilmemesidir. Faturalarda yer alan tutarlardan farklı tutarlar içeren belgelerin ibraz edilmesi yasa dışıdır. Bu ayrım, idari para cezası veya para cezası ile güvenlik tedbiri arasında bir kombinasyon gibi yaptırım türünü etkileyebilir.

Özel Usulsüzlük Cezasının nedenleri nelerdir?

Vergi Usul Kanunu veya diğer kanunlar, usulsüzlükler için özel cezalar uygulayabilir.

• Serbest meslek gelirlerine ilişkin fatura veya makbuz gibi belgelerin ibraz edilmemesi veya alınmaması ya da gerçekte ödenen tutardan farklı bir şekilde düzenlenmesi.

Bu durumlarda %10 ceza uygulanacaktır. Yasa koyucu bu hüküm ile her türlü gelirin kayıt altına alınmasını sağlamıştır. Örneğin faturada 100.000 TL yerine 50.000 TL yazılması halinde mükellefe 5.000 TL ceza kesilecektir. Her bir belge için sadece 1.000 Türk Lirasına kadar ceza kesilebilecektir.

• • Düzenlenmesi veya düzenlenmemesi: düzensiz bir şekilde düzenlenen makbuzlar, ödeme kayıt cihazlı makbuzlar, yolcu giriş ve taşıma biletleri, sevk irsaliyeleri, taşıma irsaliyeleri, yolcu listeleri, günlük müşteri listeleri veya hiç düzenlenmeyen makbuzlar.

Maliye Bakanlığı tarafından düzenlenen belgelerin zamanında gelmemesi, usulüne aykırı olması, gerçeğe aykırı olması, farklı tutarlarda olması, elektronik ortamda değil de kağıt ortamında düzenlenmesi gibi durumlarda özel usulsüzlük cezası uygulanacaktır. Belge başına 1.000 TL’ye kadar ve takvim yılı için en fazla 500.000 TL ceza kesilebilecektir.

• Özel usulsüzlükler tüketici cezalarıyla sonuçlanacaktır

Serbest meslek erbabı, birinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilen tüccarlar dışındaki kimselere fatura gönderilmediğinin tespiti halinde usulsüzlük için özel bir ceza uygulanacaktır. Kayıt tutmak zorunda olan çiftçiler ve vergiden muaf tüccarlar da kapsam dışı bırakılmıştır. Bu durumda belge başına 200 TL ceza tahsil edilir. Vergi müfettişleri belgelerin alınmadığını tespit edene kadar ceza uygulanmaz.

• Kayıtların ibraz edilmemesi nedeniyle alınmayan vergi levhası

Günlük kasa defteri, perakende satış ve hasılat kayıtları ile kayıt defterlerini tutmakla yükümlü olan Maliye Bakanlığı’nın özel usulsüzlük cezası işyerinde bulundurulmaması halinde uygulanmaktadır. Kesilmesi gereken belgeler de kesilmemektedir. Ayrıca defterler teftiş ve denetim yetkililerine ibraz edilmemektedir. Her bir tespit için 500 TL ücret alınacaktır. Tek düzen hesap planına ve muhasebe standartlarına uyulmaması. Muhasebe standardına veya tek düzen hesap planına uymayanlara 12.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilir.

• Vergi numaraları, vergi kimlik numarası alınmamış işlemlerde asla kullanılmaz.

Tüm kamu kurum ve kuruluşları ile kişiler bu zorunluluğa tabidir. Vergi kodu olmayan her işlem 600 Türk Lirası para cezasına tabidir.

• Vergi kimlik numarası kullanması gereken kuruluşların işlemlerinin vergi dairelerine bildirilmemesi

Bu durumda para cezası 2,500 Türk Lirası olacaktır.

• Belge yazdırma yazıcıları bilgilendirme hatası

Belge basımına ilişkin vergiyi belirtilen süre içinde bildirmezlerse veya bildirim yükümlülüğü hiç yerine getirilmezse, matbaa işletmecilerine para cezası kesilecektir. Bu durumda matbaa işletmecisine 1.900 TL ceza kesilecek.

• Elektronik belge düzenleme zorunluluğuna uyulmaması

Sayılı Genel Tebliğ uyarınca, avukatlar ve mühendisler gibi meslek gruplarının serbest meslek makbuzu düzenlemeleri gerekmektedir. Bankaların yanı sıra sigorta, emeklilik ve reasürans şirketlerinin de bu zorunluluğu yerine getirmesi gerekmektedir.

İlgili tebliğ uyarınca avukat, mühendis ve mimar gibi meslek grupları serbest meslek makbuzlarını; bankalar makbuzlarını; sigorta, emeklilik ve reasürans şirketleri her türlü belgeyi; yetkili müesseseler her türlü belgeyi; EPDK tarafından akaryakıt sektörü için lisans verilen kuruluşlar her türlü belgeyi; sebze ve meyve ticareti ile iştigal eden tacirler ve komisyoncular her türlü belgeyi elektronik ortamda düzenlemek ve ibraz etmekle yükümlüdür.

Özel Usulsüzlük Cezasında İndirim Yapılabilir mi?

Özel usulsüzlük cezasının indirilmesi Vergi Usul Kanunu’nda 376. madde ile düzenlenmiştir. Mükellef veya sorumlu, ihbarnameyi aldığı tarihten itibaren 30 gün içinde ilgili vergi dairesine başvurarak özel usulsüzlük cezasının yarısını sürenin bitim tarihinden itibaren üç ay içinde teminat göstermek suretiyle ödeyeceğini beyan edebilir. Kanunda belirtildiği üzere teminat göstermeniz gerekmektedir.

Özel Usulsüzlükte uzlaşma yolu var mıdır?

Mükellef, ceza ihbarnamesini aldıktan sonra 30 gün içinde komisyon ile uzlaşma talebinde bulunabilir. Mükellefin uzlaşılan cezayı uzlaşılan süre içinde ödemesi halinde %25 ceza indirilir.

Cezanın iptali için dava açabilir misiniz?

Mükellefler cezanın kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde cezanın iptali için dava açabilirler. Cezanın iptali için dava açmadan önce mükellef düzeltme talebinde bulunabilir. Düzeltme yetkisi vergi dairesi müdürüne aittir. Hatanın düzeltilmesi için başvuru yapıldıktan sonra dava açmak için 30 günlük süre başlatılmaz.

Uzlaşmanın gerçekleşmemesi halinde vergi mahkemesinde iptal davası açabilirsiniz. Vergi mahkemesi, iptal davası açıldıktan sonra cezanın yeniden hesaplandığı bir davaya bakamaz. Vergi mahkemesi, uzlaşma başvurusuna rağmen iptal davasını karara bağlarsa, verdiği karar yok hükmünde olacaktır. İptal davası açma süresi geçmişse veya uzlaşma süreci devam ediyorsa ve 15 günden az bir süre kalmışsa ceza muhatabı kararın iptali için dava açabilir.

Özel usulsüzlük cezaları ile vergi ziyaı cezaları aynı anda kesilebilir mi?

Bir fiilin hem 353. madde kapsamına girmesi nedeniyle özel usulsüzlük cezasına muhatap olması hem de vergi ziyaı kapsamına girmesi halinde vergi cezası ve özel usulsüzlük cezası ayrı ayrı tarh edilecektir. Ancak tarhiyatı gerektiren fiilin VUK 353. madde dışında başka bir yerde bulunması halinde VUK336 hükmü uygulanır.

Özel usulsüzlük cezalarında zamanaşımı nedir?

Suçun işlendiği tarihten itibaren beş yıl sonra zaman aşımına uğrar.