Yeni yasa, geç ödemeye uygulanan temerrüt faizinin zararı karşılamadığı durumlarda fazla tazminat ödenmesini öngörmektedir. Yüksek enflasyonumuz ve döviz kurlarındaki olağandışı dalgalanmalar, bir kredinin geç ödenmesinin, talep açıldıktan sonra temerrüt faizi eklense bile alacaklının zararını telafi etmeye yetmemesine neden olabilir. Borç zamanında ödenmiş olsaydı, para daha değerli olurdu. Bir borcun geç ödenmesi varlıkların değerini kaybetmesine neden olabilir ve yatırım için uygun olmayabilir. Borç artırılsa veya yasal faiz uygulansa bile, varlıkların değeri zaman içinde azalır. Bu da ek mali kayıplara yol açar. Daha fazla para alsanız bile birim değeri daha düşüktür.

Tasfiye edilen tazminatlara ilişkin sıkça sorulan bazı soruların yanıtları

Tamamlayıcı Hasar Nedir?

Munzam, eklemek anlamına gelir. Anlamına göre, tasfiye edilen zararlar, bir alacaklının ifa edilmemesi nedeniyle uğradığı zarara eklenen zararlardır. Yeni kanun bu kurumu “aşırı zarar” terimini kullanarak daha spesifik ve açık bir şekilde tanımlamaktadır.

Farklı zarar türleri nelerdir?

Temerrüt halinde, yani borçlunun temerrüde düşmesi halinde kanun zaten temerrüt faizi öngörüyor – yani yukarıda da belirtildiği gibi temerrüt faizleri gerçek gelir veya kayıpları telafi etmiyor. Zararın temerrüt faizini aşması halinde dava açılabilir. Bu tazminat talebinin ana borçla hiçbir ilgisi yoktur. Tamamen ayrı bir tazminat talebidir.

Ek zararların tazmin edilme koşulları nelerdir?

Para borçları, borçlunun anaparasını ödeyemediği borçlardır. Bu, fahiş zarar elde etmenin tek yoludur. Para borçları çeşitli kaynaklardan elde edilir. Bir borç haksız fiilden, haksız mülkiyetten veya sözleşmeden doğabilir. Ön koşul tek faktörü temsil etmez.

• • Zarar, temerrüt faizinin telafi edemeyeceği kadar büyük olmalıdır. Temerrüt faizinin kanunun gerektirdiğinden farklı olması bu bağlamda önemsizdir. Bu bağlamda, aşırı zarar, temerrüt faizini aşan borç miktarı olarak tanımlanmaktadır.
  • Alacaklının temerrüdü ile aşırı zararın gerçekleşmesi arasında nedensellik ilişkisi bulunmalıdır. Borçlunun temerrüdü ile aşırı zararın gerçekleşmesi arasında illiyet bağı bulunmalıdır.
  • Kanunda belirtildiği üzere, borçlu temerrüdün kendi kusuru olmadığını ispat edemez.

• Borçlu temerrütten sorumlu değilse, tasfiye edilen zararlar uygulanmaz. Tasfiye edilen tazminat talepleri kusur tazminatıdır.

Yüksek enflasyon tasfiye edilen zarara neden olur mu?

Enflasyon, paranın satın alma kabiliyetini azaltan bir ekonomi sürecidir. Bir alacaklının vadesi geçmiş bir borcu tahsil ettiğinde eline geçen para miktarı, borcun zamanında ödenmiş olması halinde elde edeceği miktardan daha az olabilir. Faiz ve ek para ekleyerek bir borcu tahsil etmek daha değerli değildir. Bu durumda tahsil edilen alacaklar ve gecikme faizi gerçek zararı karşılamıyorsa aşkın zarar oluşabilir.

Enflasyondan kaynaklanan zararlar için dava açılabilir mi?

Alacaklar tahsil edilinceye kadar satın alma gücünde meydana gelen değişikliklerden alacaklılar sorumludur. Borçlu temerrüde düştüğünde, aradaki farkı ödemek zorunda kalacak olan borçludur. Aşkın zararın belirlenmesi için enflasyon yeterli olmayabilir. Bu tartışmalı bir konudur. Doktrin ve Yargıtay, yakın zamana kadar, enflasyonun alacaklı için de somut bir zarara yol açtığının kanıtlanması gerektiğine hükmetmiştir. Bu durumda alacaklı, enflasyonun ek zararlara neden olduğunu ve alacağının zamanında ödenmesi halinde mal varlığını artırabileceğini kanıtlamak zorundaydı. Bir bireyin talebi üzerine Yargıtay yakın zamanda içtihadından vazgeçmiştir. Bu karar Anayasa Mahkemesi kararına dayanmaktadır. Mevcut durumda, alacaklının yüksek enflasyon oranından haberdar olması yeterlidir ve zararın nedenini kanıtlamak zorunda değildir. Ülkemiz koşulları göz önüne alındığında en uygun çözüm budur.

Döviz kurundaki değişim fazla zarara yol açabilir mi?

Türk Lirası cinsinden ödenmesi gereken tutar, döviz kurlarındaki bir değişiklikten etkilenebilir ve bu da aşırı zarara neden olur. Bunun nadir durumlarda gerçekleşmesi mümkündür. Türk Lirasının değer kazanması halinde alacaklının eline geçen döviz miktarı da artacaktır. Bu nedenle aşırı kayıpların telafisi mümkün değildir. Döviz kuru değişikliklerinin temerrüt faizinin zararı karşılamayacağı şekilde olması durumunda, aşırı zararlar oluşabilir.

Tasfiye edilen zararlarda başka hangi taleplerde bulunulabilir?

• • Alacaklı, alacaklarının zamanında tahsil edilmesi halinde kar elde edeceğini ispat ederse, mahrum kalınan karlar aşırı zarar olarak kabul edilebilir.
  • Zarar, alacaklının temerrüde düşmesi halinde kendi alacaklısı ile arasındaki hukuki ilişkiden olumsuz etkilenebilir.

• • Aşırı zarar, alacaklının temerrüde düşmüş bir alacağını tahsil etmek için katlandığı maliyettir.

• • Borçlunun ödemediği parayı başka bir kaynaktan elde ettiği para ile ikame etmek için yaptığı masraflar da aşırı zarar olarak kabul edilir.

Aşırı tazminat talebi için temel ilkeler nelerdir?

Alacaklıların dava açmadan önce ek tazminat talep etmeleri gerekmektedir. Davaya bakan hâkim ek tazminat talep edildiğini bilse dahi karar veremez. Yukarıda belirtildiği gibi, ek tazminat talebi, söz konusu talepten ayrı olarak mevcuttur. Bu talep, icra takibi veya dava açılmış olup olmadığına bakılmaksızın, ayrı olarak veya ana dava ile birlikte açılabilir.

Ek tazminat talepleri konusunda yetkili mahkeme hangisidir?

Kanun, tasfiye edilen tazminatlara ilişkin herhangi bir özel hüküm içermemektedir. Buna göre, tasfiye edilen tazminatlar genel yetki kurallarına göre belirlenir.

Tasfiye edilen tazminat zamanaşımı süresi nedir?

Bu durumda, kanunda özel bir zamanaşımı süresi belirtilmediğinden, 10 yıllık genel zamanaşımı süresi uygulanır. Tartışmalı olmakla birlikte, zamanaşımı süresinin borçlunun temerrüde düşmesi ile başlatılması daha doğrudur.

Munzam Zarara İlişkin Yargıtay Kararları

Anayasa Mahkemesi’nin 21.12.2017 tarihli ve 2014/2267 sayılı kararına konu olan olayda, başvurucunun mülkiyet hakkı kapsamındaki alacağının enflasyona göre düzeltilmiş bir değer kaybıyla ödendiği düşünülmektedir. Bu, başvuranın kişisel olarak ve çok alışılmadık bir şekilde katlanmak zorunda olduğu bir yüktü.İlk derece mahkemelerinin, davacının bir zarara uğradığını da kanıtlaması gerektiği yönündeki katı yorumu nedeniyle, kamu yararı ile başvuranın mülkiyet haklarının korunması arasındaki denge, 2014/2267 ve 2017 davalarında, davacının mülkiyet hakkı kapsamındaki alacağının enflasyon karşısında değer kaybına uğramış bir tutarda ödendiğinin ortaya çıktığı durumlarda tanınmıştır.İlk derece mahkemelerinin, davacının zarara uğradığını da kanıtlaması gerektiği yönündeki katı yorumu ışığında, davacının mülkiyet haklarının korunması ile kamu yararı arasında adil bir dengenin ne olması gerektiği konusunda bir değerlendirme yapılmıştır. (2021/859K. 2021/967E.