KENTSEL DÖNÜŞÜM NEDİR?

Kentsel dönüşüm, kentleşmenin neden olduğu olumsuz etkileri ortadan kaldırmayı amaçlayan bir dizi dönüşüm yolunu tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu kapsamda kentin kültürel ve tarihi dokusunu korumak, geliştirmek ve afetlere karşı daha dayanıklı hale getirmek için güzelleştirme çalışmaları ve iyileştirmeler yapılmaktadır. Amaç, büyük projeleri hayata geçirerek dönüşümü mümkün olan en kısa sürede tamamlamaktır. Kentler de bizler gibi yaşayan, değişen organizmalardır. Bu nedenle kentlerin yeni teknolojilere ve değişen dünya koşullarına uyum sağlaması gerekmektedir. Geçmişte, harekete geçilmediği takdirde geri dönüşü olmayan zararların kaçınılmaz olduğunu gördük. Kentsel dönüşüm, şehirlerdeki plansız büyümeyi ve gecekondu mahallelerini ortadan kaldırma çabalarını tanımlamak için kullanılır. Ancak ekonomik ve sosyal kalkınmayı da kapsamaktadır.

Kentsel dönüşümle ilgili en sık sorulan bazı soruların yanıtlarını bu yazıda bulabilirsiniz.

Kentsel dönüşüm projeleri neyi başarmayı hedefliyor?

Hem kamu hem de özel nitelikteki kentsel dönüşüm projeleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yönetilmektedir. TOKİ bu alandaki kilit oyunculardan biridir. Türkiye’deki kentsel dönüşümler aşağıdaki ana hedeflere sahiptir:

Gecekondu mahallelerinin dönüşümü.
Doğal afetlere karşı koruma sağlanması,
Düşük gelirli ve terk edilmiş mahallelerin soylulaştırılması
İş merkezlerini verimli hale getirmek
Şehirlerin yüzünü tanıtmak
Korunan alanların korunması

Bu ve benzeri hedeflere ulaşmak için kentsel dönüşüm planı ikinci kademe olarak ele alınmalıdır. Bu dönüşüm her zaman gerekli değildir. Amaç yepyeni şehirler yaratmak değil, olumsuz yönlerini ortadan kaldırmaktır. Kentlerde vatandaşların haklarının ve sosyal dokunun korunması önemlidir. Bu bağlamda dönüştürülen alanların ekonomide dengesizlik yaratmaması ve kent sakinlerini dezavantajlı duruma düşürmemesi gerekir.

Kentsel Dönüşüm faaliyetlerini kimler gerçekleştirebilir

Türkiye’de kentsel dönüşümden idare sorumludur. Bu bağlamda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞB) sorumlu Bakanlıktır. Yasa gereği belediyeler de kentsel dönüşüm yapabilmektedir. Konut sahiplerinin mali yükü, kentsel dönüşümü üstlenmelerini zorlaştırmaktadır. Sıkça duyduğumuz yap-işlet-devret projeleri gibi kamu-özel sektör ortaklıkları da mümkündür.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Kentsel Dönüşüm Sürecinde Nasıl Bir Rol Oynuyor?

Bu bakanlık sorumlu bakanlıktır. Bu bakanlığın, tehlikeli binaların belirlenmesi, yıkım, kamulaştırma, bilgilendirme görevi, kira yardımı miktarının belirlenmesi, belirli idari organların yetkilendirilmesi gibi birçok yetki ve görevi vardır.

Güvenli olmayan bina nedir?

Kentsel dönüşüm projeleri, afet veya diğer olağanüstü durumlarda toplumu korumak için tasarlanmıştır. Bu bağlamda, tehlikeli binaların tespit edilmesi ve hızla harekete geçilmesi büyük önem taşımaktadır. Riskli binalar, ömrünü tamamlamak üzere olan, yıkılma tehlikesi bulunan veya ağır hasar görme ihtimali olan binaları kapsamaktadır. Yürürlükteki yönetmeliğe göre riskli binalar belirlenir.

RBR (Riskli Bina Yönetmeliği) nedir?

İlk olarak, riskli olarak değerlendirilen binalar belirlenmelidir. Genel olarak riskli binalar kütüphane ve ibadethane gibi kamusal alanlarda değerlendirilmektedir. Yönetmeliğe göre, inşaatı devam eden ancak iskân edilmemiş binalar ile bütünlüğü bozulmuş binalar riskli yapı tanımına girmemektedir.

Tehlikeli binaların tespit edilmesine yönelik prosedür nedir?

Yapı sahibi veya yasal temsilcisi, en riskli yapının belirlenmesi için ilgili bakanlığa resmi talepte bulunabilir. İdare gerekli gördüğü takdirde resmi talep olmaksızın da bu tespiti yapabilir. Belirtilmemiştir, ancak mülkiyet paylaşılmışsa, oybirliği şartı aranması yasaya aykırı olacaktır. Maliklerden birinin talepte bulunmasına izin verilmelidir. Müşterek mülkiyet durumunda bile bu kabul gereklidir. Diğer maliklerin onayı yaşam hakkını etkilememelidir. Kat mülkiyeti veya kat irtifaklı binalarda her bir kat irtifakı veya kat mülkiyeti sahibinin karar verilmesini talep etme hakkı olmalıdır. Kimse talepte bulunmazsa, ilgili bakanlık herhangi bir katkıya gerek duymadan risk altındaki bir bina hakkında karar verebilir. Binanın tehlikeli bina olarak ilan edilmesi halinde tapuda değişiklik yapılır. İlgili taraflar aynı fikirde değilse, itiraz etmek için 15 günleri vardır. İtiraz Tapu Siciline veya Bakanlığın yetkili idaresine yapılır ve teknik komite tarafından incelenerek karara bağlanır. Teknik komite bir itirazı reddedebilir ve itirazın reddedilmesi halinde mahkemeye başvurulabilir.

Riskli Bina Sorgulaması Nasıl Yapılır?

Bir binanın güvensiz olması halinde tüm hak sahipleri bilgilendirilmelidir. Tapunun kayıtlı olduğu belediye bina hakkında bilgi sağlayabilir. Ayrıca, ilgili bakanlıkların müdürlükleri ile de iletişime geçilebilir. E-Devlet ve tapu bilgileri üzerinden sorgulama yapılabilir.

Riskli Bir Bina Satılabilir mi?

Riskli yapı tespit edildikten sonra beyanlar hanesine şerh düşülür. Dolayısıyla bu şerh gayrimenkulün değerini olumsuz etkileyecektir. Bunu yasaklayan bir kanun yoktur. Riskli olan binalar satılabilir.

Tehlikeli binaların yıkımı nasıl gerçekleştirilir?

Risk altındaki binaların belirlenmesinde hızlı bir karar için üçte iki oy yeterlidir. Herhangi bir binanın kaderi, kat mülkiyeti sahiplerinin veya diğer paydaşların üçte ikisi tarafından belirlenir. Güçlendirme veya yıkım ana seçeneklerden ikisidir. Güçlendirme sadece kararın teknik olarak uygulanabilir olması halinde mümkündür. Güçlendirme, yıkılması gereken binalar için geçerli değildir. Bina sahibi güvenli olmayan binanın yıkılmasını kabul etmelidir. Bina sahibinin yıkımı zamanında tamamlayamaması halinde ilgili bakanlık prosedürü devralacaktır. Bina sahibinin yıkımı ve tahliyeyi tamamlamak için 60 gün süresi vardır. Bina hala kullanımdaysa kiracılar ve mal sahipleri bilgilendirilecektir.

Devlet kentleşmeyi destekliyor mu?

Mal sahibinin rızası çok önemlidir ve devlet tarafından yapılan yıkımlar bir istisnadır. Bu bağlamda devlet mal sahiplerinin rızasını almaya çalışır. Bu bağlamda devlet, tahliye anlaşmasından etkilenenlere teşvik ve destek sunar.

Kira yardımı Kentsel Dönüşüm tarafından sağlanmaktadır.

Kira yardımı, devletin bir binayı boşaltmayı kabul eden herkese sunduğu bir yardımdır. İdare tarafından belirlenen süre içinde kararınızı verirseniz, devlet kira yardımı sunacaktır.

Kentsel dönüşüm için hükümetin kira yardımları dışında başka bir desteği var mı?

Krediler ve faiz yardımı da dahil olmak üzere başka destek, teşvik ve yardım biçimleri de sunulabilir. Bazı durumlarda vergi, harç veya ücret muafiyetleri mevcuttur.

Kentsel dönüşüm kira yardımı koşulları nelerdir?

Yasa, kira yardımının binada ikamet eden bina sahiplerine, kiracılara ve sınırlı ayni hak sahiplerine verilebileceğini öngörmektedir. Kentsel dönüşüm kapsamındaki binanın maliki, kiracısı veya sınırlı ayni hak sahibi olmanız gerekmektedir. Aynı koşullar geçici konut ve işyeri tahsisi için de geçerlidir.

Kentsel Dönüşüm kapsamında kaç ay kiralama hakkım olacak?

Yeni değişiklikler, riskli alan dışında bulunan bir binanın yıkılması halinde, kiracılara 18 ay süreyle kira desteği sağlanmasını öngörmektedir. Eğer bina riskli alandaysa, kira süresi ilgili kurum tarafından belirlenecek ve 48 ayı geçemeyecektir. Yardımlar sadece yukarıda belirtilen haklara sahip olanlar için geçerlidir. Yardım miktarı ilgili bakanlık tarafından belirlenir. Kira yardımı, geçici konut veya iş yeri tahsisi ile de ikame edilebilir.

Kentsel Dönüşüm Kira yardımını nasıl alabilirim?

Bina tehlikeli bir bölgede bulunuyorsa, yapının yıkılmasından sonraki bir (1) yıl içinde veya tahliye edilmesinden sonraki (3) ay içinde kira yardımı talebinde bulunulmalıdır.

Kentsel Dönüşüm Kredi Destekleri Nelerdir?

Mevcut mevzuata göre, aşağıdaki kredi yardımı örneklerini sağlayabilirsiniz:

Anlaşma veya sözleşmenin kamulaştırılması sonucunda tahliye edilen veya yıkılan binaların sahiplerine, kiracılarına veya alıcılarına ayrı bir hesap üzerinden kredi verilebilir.
Ev kredisi veya işletme kredisi alabilirsiniz.
Düşük gelirli ev sahiplerine ve kredi notu zayıf olanlara verilen krediler afet sonrası yardımlara dahil edilebilir.
Özel bir fon, yıkılması gerekmeyen binalara güçlendirme kredisi sağlayabilir.

Kentsel Dönüşüm Kredisi hesaplanırken dikkate alınan faktörler nelerdir?

Yukarıda belirtilen hesap özel proje fonudur. Özel proje hesabı, yararlanıcılara faizsiz kredi sağlamak için de kullanılabilir.

Kentsel Dönüşüm Kredisi Ödeme Planı UTRP nedir?

Her koşul altında, evrensel bir geri ödeme planı uygulamak mümkün değildir. Geri ödeme planı faiz türüne ve oranına bağlı olacaktır.

Kentsel dönüşüm için en uygun yer neresidir?

Kentsel dönüşüm hedeflerinin özetinde, afetlere ve olağanüstü durumlara dayanabilecek yapılar oluşturmanın önemini vurguladık. Kentsel dönüşüm, ülkede tehlike arz eden her türlü bina için geçerli olabilir. Kentsel dönüşüm, binalara farklı bir kimlik kazandırmak gibi yönetimler tarafından gerçekleştirilen güzelleştirme ve yenilemeleri de kapsamaktadır.

İstanbul’un kentsel dönüşümüne girebilirsiniz.

İstanbul, Türkiye’nin en büyük şehridir ve her ilçesinde fay hatları mevcuttur. Her ilçede kentsel dönüşüme ihtiyaç duyan yüz binlerce bina bulunmaktadır. 1999 depreminden bu yana belediyeler on binlerce binayı dönüştürmeye devam etmektedir. İstanbul, başlangıcından bu yana şehrin kentleşmesine aktif olarak katılmıştır. Şehir, tamamlanan projelerden önce yeni projeler için hazırlanmaya başlamıştır. İstanbul dönüşüm yaşamaya devam ediyor.

Kentsel Dönüşüm Soruşturması Nasıl Yürütülür?

Binanızın kentsel dönüşüm programının bir parçası olup olmadığını öğrenmek için ilgili bakanlık veya belediye ile iletişime geçin.

Gürültü kirliliği ile ilgili yazımızı okuyabilirsiniz.

Kentsel dönüşüm, kentleşmenin neden olduğu olumsuz etkileri ortadan kaldırmayı amaçlayan bir dizi dönüşüm yolunu tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu kapsamda kentin kültürel ve tarihi dokusunu korumak, geliştirmek ve afetlere karşı daha dayanıklı hale getirmek için güzelleştirme çalışmaları ve iyileştirmeler yapılmaktadır. Amaç, büyük projeleri hayata geçirerek dönüşümü mümkün olan en kısa sürede tamamlamaktır. Kentler de…