Çalışanlarının ücretlerini Kuruma bildirmeyen ya da yanlış bildiren işverenler iş dünyası için büyük bir sorun teşkiletmektedir. Bunun sonucunda da primler ödenmemektedir. Bu durumda ne yapılabilir? Bu durumun hukuki olarak telafisi mümkün müdür? Sosyal güvenlik açısından yasal haklarım nelerdir?

Bu makale hizmet tespit davası ile ilgili birçok sorunuza cevap verecektir.

Sigortasız işçi

Sanılanın aksine yasalarımızda sigortasız çalışan kavramı yoktur. Yasalarımızda sigortanın çalışanın işe başlaması ile başladığı kabul edilmektedir. Kanunlarımızda sigortalılığın çalışanın işe başlaması ile başladığı kabul edilmektedir. Üstelik ne çalışan ne de işveren SGK’ya bildirimde bulunmamış veya tescil ettirmemiş olsa bile kişi sigortalı sayılacaktır. Gerçekte sigortasız işçi kavramımız doğru değildir. Hukukumuzda böyle bir kavram yoktur. Bunun yerine sigorta zorunludur. Sigortasız çalışmak suçtur. Anayasaya göre herkesin sosyal güvenlik hakkı vardır. Bu haktan feragat edilemez, azaltılamaz veya devredilemez. İş sözleşmelerinde ve sözlü anlaşmalarda bu hüküm geçersizdir. Bu anlaşmalar yasal olarak bağlayıcı değildir. Hizmet tespiti davasından feragat etmenin bir yolu yoktur. Aslında bu konu Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Sigortalılık (…)” başlıklı maddesinde ele alınmıştır. Bu dava, sosyal güvenlik yardımlarından zarar gören kişilerin bu yardımları geri almalarına olanak sağlamaktadır.

Hukuki danışmanlık hakkındaki yazımızı okuyabilirsiniz.

Sigortalı olmayan işçilerin çalıştırılması

İşverenler, çalışanlarının sigorta durumlarını Kuruma bildirmek zorundadır. Sigortalılar kendi sigortalılıklarını da Kuruma bildirebilirler. Bu durumda dikkat edilmesi gereken husus, sigortalının sigortalılığının Kuruma bildirilmemesinin onun aleyhine delil teşkil etmeyeceğidir. Bu durum kanunda açıkça tanımlanmıştır. Bu durum kanunda açıkça tanımlanmıştır.

İşverenin çalışanın sigortalılık durumunu bildirmemesi veya eksik bildirmesi halinde, işveren sorumlu tutulacaktır. Sosyal Güvenlik ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 102. Maddesi uyarınca 5.000 Avro’ya kadar para cezası uygulanacaktır.

Hizmet Tespit Davası Eksik Prim

Çalışana uygun şekilde veya tam olarak bildirimde bulunmayan işverenler hizmet tespiti için dava açabilir. İşverenler her türlü ihlalden sorumlu tutulacaktır. Yaptırımlar en basit ihlaller için bile uygulanabilir. Sosyal güvenlik yardımları azaltılamaz veya bunlardan feragat edilemez. Kurumun bir bireyin kazandığından daha düşük bir ücret alması en yaygın durumdur. Çoğu işçi ücretlerinin bir kısmını bankalar aracılığıyla yatırır ve geri kalanını kendilerine öder. İşveren sigortalı kişinin priminin tamamını ödemek zorundadır.

Her işverenin her çalışana eşit davranma yükümlülüğü vardır. İşyerinde haksız muameleye maruz kaldığınızı düşünüyorsanız ayrımcılık tazminatı makalesini okumalısınız.

Eksik Sigorta Günleri

Söz konusu olan tek sorun sigorta priminin maliyeti değildir. Kurumun sigortalı günleri eksik bildirmiş olması da mümkündür. Bu durumda çalışan hizmet tespiti davası açarak sigortalı olarak bildirilmeyen günlerin sayılmasını talep edebilir.

Hizmet tespiti davası nedir?

Kurumun çalışanın sigortalılığını bildirmemesi halinde çalışanın hakları ihlal edilmiş olabilir. Kurumun bilgilendirilmemesi, sigortanın ödenmemesi ya da ücretin eksik bildirilmesi gibi durumlar söz konusu olabilir. Mahkeme bir işçinin sigorta primi ödemeden çalıştığını tespit ederse (örneğin, mahkeme işçinin sigorta primi ödemeden çalıştığına karar verirse (örneğin, bu kişi bir kuruma bildirilmediği günler için geriye dönük olarak sigortalı sayılacaktır. Daha sonra sosyal güvenlik haklarından faydalanabilir.

Hizmet tespiti davasını kazandığınızda ne olur?

Çalışanın hizmet tespiti davasını kazanması durumunda primleri işveren ödeyecek. Çalışanlar sadece sigorta primlerini değil, dönem için yasal faizlerini de alacaklardır. Vergi dairelerine ödenmeyen gelir vergilerinden de işverenler sorumludur. SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) ve Vergi Dairesi bu süre için çalışana ceza kesebilir. Ceza işveren tarafından ödenir.

Hizmet Tespiti Taleplerinde Zamanaşımı

Bu dava türü zaman aşımına uğrayan dava türüdür. Yani kanunda belirtilen süreden sonra bu dava türü açılamaz. Bu zamanaşımı süresi aslında hakkın ortadan kalkmasına neden olmaktadır.

Hizmet Tespiti Davalarında Zamanaşımı Süresi

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (SSGSS) Madde 86 uyarınca, haklarını kaybeden bir sigortalı, hizmet süresinin bitiminden itibaren beş yıl içinde mahkemeye tazminat davası açabilir. Kanunda bir zamanaşımı süresi belirtilmemiştir, ancak hakların kaybedildiği süre belirtilmiştir. Beş yıllık süre içerisinde dava açabilmek için bu süreyi kaçırmamak hayati önem taşımaktadır.

İşçilik Alacakları ve Hizmet Tespit Davaları

Aynı dava tebligat veya tahsilat olarak karara bağlanamaz. Yargıtay’ın örnek kararları bu tartışmayı sona erdirmiştir. Hem yetki ilkeleri hem de talep sebepleri temelde birbirinden farklıdır. Bu iki talep aynı dilekçede yer alsaydı, hâkim bunları ayırmaya karar verebilirdi. Bu durumda, talepler iki ayrı davada ele alınmaktadır.

Sigorta Primlerinin Yetersizliği ve Teminatın Haklı Nedenle Feshi

Yargıtay’ın istikrarlı görüşleri ve mahkeme uygulamaları hukuku belirlemektedir. Çalışanın sigortalı olduğunun Kuruma bildirilmemesi veya primlerin eksik yatırılması halinde dava açılabilir.

Hizmet Tespiti Davalarında Yargıtay Kararları

Bukonudaki örnek bir Yargıtay kararında şu ifadeler yer almaktadır: “Bu davada davacı, işçinin sigorta primlerini ödememesi nedeniyle iş sözleşmesini feshettiğini iddiaetmiş,davalı ise istifa ettiğini savunmuştur. Mahkeme, davacının istifa etmesi ve geçmişte sigorta primlerini ödememesi nedeniyle kıdem tazminatı hakkı olmadığına karar vermiştir. Mahkemece yazılı gerekçelerle kıdem tazminatı talebinin reddine karar verilmesi hatalı olmuştur. (Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, 2017, 45702E. ; 2018/1877K. ; ve 06.02.2018 tarihli karar).

Çalışanlar için sosyal güvenlik hakları en önemlilerinden bazılarıdır. Yardımlarınızı en üst düzeye çıkarmak için istifa ediyorsanız, işçilerin veya istifa eden personelin hakları hakkında bilgi edinmelisiniz.

Hizmet Tespit Davası Arabuluculuğu

İş Kanunu’nda öngörülen zorunlu arabuluculuk, hizmet tespiti davası için geçerli değildir. Dava açmadan önce arabulucuya başvurma zorunluluğu bulunmamaktadır. Dava açmadan önce iş arabuluculuğu ile ilgili yazımızı okumanız yararınıza olacaktır.