Geçiş hakkı, kamuya açık bir karayoluna erişimi olmayan veya sadece kısmen bağlı olan bir mülk sahibine verilen bir mülkiyet hakkıdır.Roma Hukuku genellikle yasal geçiş haklarının gelişimi ile ilişkilendirilir. Roma devleti yol odaklı bir yapı oluşturmaya çalışmış, ancak artan nüfus ve karmaşık bir sosyal yapı nedeniyle yollarla bağlantısı olmayan yapılar oluşturmuştur. Taraflar komşuluk hukukunda bu durumun ortadan kaldırılması için anlaşabilir ya da mahkeme kamu düzeninin bir gereği olarak bunu dayatabilir. İsviçre Hukuku da Türk Hukuku gibi erişim haklarını ihtiyaca göre düzenlemektedir.

İşte geçit hakkı hakkında sıkça sorulan soruların bazı yanıtları.

Geçit Hakkı Nedir?

Sınırlı ayni haklar, mülk sahibinin mülkünü kullanmasını kısıtlayan ve mülk sahibinin mülkten kar elde etmesine olanak tanıyan haklardır. Sınırlı ayni haklar bir geçiş hakkıdır. Malikin taşınmazını dilediği gibi kullanabilmesini kısıtlar ve hak sahibine bu kısıtlamadan yararlanma hakkı verir. Geçiş hakkına benzer. İntifa hakkı kadar geniş değildir. “Sınırlı ayni haklar” alt başlığı “geçit hakkı” olarak da anılmaktadır. İrtifak hakkı veya diğer adıyla geçit hakkı (bir taşınmaz irtifakıdır), irtifak hakkı sahibine taşınmaza sınırlı erişim sağlar.

Kamuya açık bir erişim hakkı tesis etmenin en iyi yolu nedir?

Geçiş hakkı genellikle bir sözleşme yoluyla tesis edilir. Arazi tescil sözleşmesinde, zorunlu bir erişim hakkı öngörülebilir. Yasaya göre, geçiş hakkı doğrudan ihtiyaç duyulan mal sahibi tarafından verilmez. Bu hakkı kullanmak isteyen mal sahibi irtifak hakkı verilmesini talep edebilir. İhtiyacı olan taraf, hakkın tesis edilmesi için mal sahibi ile anlaşabilir. Mal sahibinin kabul etmek istememesi ya da hakkın var olmadığına inanması halinde mahkeme geçiş hakkının varlığını tespit edebilir. Bu, yenilik yapmak için kullanılabilecek bir haktır. Erişim hakkını vermek için kullanılan mülkün sahibi, taşınmaz mülk sahipleri tarafından yapılan talebe uymak zorundadır.

Bir sözleşme bir mülke erişim hakkını nasıl tesis eder?

Hak sahibi, tapuda görünen sorumlu taraf ile bir sözleşme imzalayacaktır. Taraflar arasında bir erişim hakkı tesis etmek için yapılan sözleşme bir satış işlemi değil, bir borç ilişkisidir. Bir taşınmazın yükümlü malikinin, hakkının tapuya tescilini talep etmesi kanun gereğidir. Hakkı elinde bulunduran taşınmaz malikinin, erişim hakkını elde edebilmesi için kanunen belirli bir meblağ ödemesi gerekmektedir. Bu hakkın meşru bir hak olarak tanınması için tapu siciline tescil edilmesi gerekir. Tapu sicili, mal sahibinin yazılı talebi üzerine hakkı tescil edecektir. Erişim hakkı hem tapu siciline hem de yararlanıcı taşınmaza kaydedilir.

Geçiş hakkının maliyeti nasıl hesaplanır?

Her iki taraf da kabul ederse, sözleşme fiyatı kullanılır. Yararlanıcı ve yükümlü taşınmazların sahipleri bir bedel veya geçiş hakkı üzerinde anlaşamazlarsa, mahkeme bedelleri hesaplayacaktır. Mahkeme hesaplanan bu bedeli kabul ederse bedel tahsil edilir.

Geçiş Hakkı Tapu Siciline Tescil Edilmezse Ne Olur?

Sözleşme imzalandıktan sonra bile, mal sahibinin hakkını tapu siciline kaydettirmemesi mümkündür. Geçit ihtiyacı olan taşınmaz mal sahibi mahkemeden bu hakkının tespitini isteyebilir.

Geçiş Hakkı Davası için süreç nasıl işler?

Taraflar taşınmazın geçit olarak kullanılmasının gerekli olduğu konusunda anlaşamayabilirler. Tarafların taşınmazın geçit için kullanılmasının gerekliliği konusunda anlaşamamaları mümkündür. Taşınmazın maliki de hakları tescil ettirmemiş olabilir. Bu gibi durumlarda mal sahibi dava açarak mahkemeden uyuşmazlığın çözülmesini talep edebilir. Mahkeme, malikin bir geçiş hakkını tescil ettirmeyi reddetmesi halinde imzaladığı herhangi bir sözleşmenin geçerliliğini gözden geçirecektir. Bir taşınmazın sahibi bir sözleşme imzalamayı reddederse, mahkeme durumun bir geçiş hakkı doğurup doğurmadığına bakacaktır.

Geçit hakkı davasının içeriği nedir?

Dava dilekçesi, irtifak hakkı tesis edilmek istenen taşınmazın bulunduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesi’ne verilir. Dilekçede, kullanılmak istenen taşınmazın herhangi bir yola bağlantısının bulunmadığı veya yola ulaşabilmek için bu taşınmazın içinden geçilmesi gerektiği belirtilir. Dilekçe, erişim hakkının tesis edilmesi talebiyle sona ermektedir.

Zamanaşımı süresi zorunlu geçiş hakkı elde edilmesine izin verir mi?

Tapu senedinde irtifak hakkı tesisi için gerekli olan taşınmazın yer alması gerekir. Bu hükümler hukuki niteliği veya irtifakı yansıtmamaktadır. İrtifak hakkı taşınmaz adına veya taşınmaz üzerinde tescil edilmediği için kazandırıcı zamanaşımı uygulanamaz.

Geçiş hakkının sona erdirilmesinin bazı nedenleri nelerdir?

Geçiş hakkının sona erdirilmesine birçok neden yol açabilir.

• • Taşınmaz veya taşınır malın sahibi, başka bir tarafın rızası olmaksızın tek taraflı olarak irtifak hakkının tapu sicilinden terkin edilmesini talep edebilir.

• • Taşınır malın yok olması halinde hem mülkiyet hakkı hem de irtifak hakkı sona erer. Bir sel veya toprak kaymasından sonra, arazinin bir kısmının üzerinden geçme hakkı devam edecektir.
  • Yüklü ve tek kişinin mülkiyetinde olan bir taşınmazın maliki, hakkından feragat etmeyi talep edebilir.

• Geçiş hakkı, idarenin yüklenen veya yararlandığı taşınmazı kamulaştırması ve bedelini ödemesi ile de sona erecektir.

Geçiş Hakkına İlişkin Yargıtay Kararları

“Bu tür davalar, ülkemizin arazi düzeninin sağlam olmaması ve her mülk için yolumuzun bulunmaması nedeniyle açılmaktadır.” Mal sahipleri, kendilerine bir geçiş hakkı vererek mülklerinin ana yola bağlanmasını garanti altına alabilirler .Bu özellikle asfalt yollara erişimi olmayan veya asfalt yollarda ihtiyaçlarını karşılayamayan mülkler için önemlidir. Uygulamada ve doktrinde “mutlak geçiş hakkı” ya da “yokluğu” bu ilk durumu tanımlamak için kullanılmaktadır. İkinci durum ise “göreceli geçiş hakkı” ya da “yetersizlik” olarak adlandırılır.
Uzmanlar, geçiş hakkı maliyetini karşılamak için bir mülk sahibi tarafından ödenmesi gereken tutarı belirlemek için objektif kriterler kullanacaktır. Uzmanlar ayrıca gayrimenkulün türünü de dikkate almalıdır. Miktar, yargı kararından önce ödenmelidir. Taşınır bir varlığın değeri, kararın verildiği tarih ile ödülün verildiği tarih arasında geçen sürenin ardından önemli ölçüde değişebilir. Belirlenen fiyattan bu yana alan değişmiş olabilir. Bu gibi durumlarda, karşı tarafın mağduriyetini veya suistimalini önlemek için karar tarihine yakın bir tarihte değer tespiti yapılması gerek ebilir. yargıtay 7. Hukuk Dairesi, 2021/2757K.

Türk Medeni Kanunu’nun 747/2. maddesine göre geçiş hakkı talebi, taşınmazın ve yolun durumuna göre en uygun komşuya, bu mümkün olmadığı takdirde en az zarara uğrayacak komşuya yöneltilmelidir. .Geçiş hakkı aynı zamanda irtifak hakkı olarak daadlandırılırGayrimenkulün mülkiyeti üzerindekisınırlarBu,çevredeki yasanın özünden türetilmiştir.Geçiş hakkını belirlerken, yerel hukuk ilkelerini kullanmak doğaldır. “Geçiş hakkı ihtiyacı objektif ilkelerle belirlenmelidir. Talep sahibinin öznel istekleri ya da arzuları değil. “Siz” kelimesinin “siz” anlamına geldiğine dikkat etmek önemlidir.”Eşitlik ilkesi göz ardı edilmemelidir. (Yargıtay Yedinci Hukuk Dairesi, 201/2911E. 201/2555K.