Bazen en yakın arkadaşlarımızın davranışlarından dolayı üzülürüz. Bu tür davranışlar genellikle ebeveynler, eşler veya çocuklar tarafından yapılır. Haksız yere ağır sonuçlara yol açabilir. Buna karşılık olarak mirasçı, kendisine miras bırakan kişiyi cezalandırmak isteyebilir. Bu genellikle mirastan mahrum bırakma şeklinde yapılır. Buna artık daha yaygın olarak mirastan yoksun bırakma denmektedir. Yasa koyucu mirastan çıkarma hakkını tanıyarak mirasçıya, saklı tutulan mirasçının ölüme bağlı tasarruf yoluyla miras almasını engelleme imkanı vermiştir. Yasal koşullar yerine getirilirse, bu düzenleme kullanılabilir.

Mevzuatta sayılan özel yoksunluk hallerini anlayabilmek için öncelikle saklı pay sahibi mirasçıları tespit etmek önemlidir. Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddesi bu kişileri “mirasçılar” anne, baba, çocuklar, altsoy ve eş olarak tanımlamaktadır. Mirasçı, saklı paylı mirasçı olmadığı için diğer kişilerin miras payları üzerinde tasarrufta bulunabilir. Saklı paylı mirasçıların miras payları hakkında detaylı bilgi için Miras Paylaşımı yazımızı okuyabilirsiniz.

Bir ailede mirastan yoksunluk sebepleri nelerdir?

Türk Medeni Kanunu’nun 510. maddesinde kanun koyucu mirastan çıkarma sebeplerine sınırlar getirmiştir. Mirastan çıkarma sebepleri aşağıda sıralanmıştır

1. 1. Mirasçı, “mirasçıya” ve/veya “mirasçının” aile üyelerinden birine karşı ciddi bir suç işlemiştir.

Burada kullanılan “ağır suç” kelimesi ceza hukuku anlamında değildir. Bu bağlamda, bir ceza mahkumiyeti veya davasının varlığı gerekli değildir. Kişinin mahkum edilmesi gerekli değildir. “Ağır suç” kelimesi, hukuka aykırı eylemin aile ilişkilerine zarar vermesi, aile bağlarını koparacak nitelikte olması ve bu durumda aile bağlarını koparmış olması gerektiğini göstermektedir. Mirasçılıktan çıkarılabilmek için mirasçının sosyal veya ailevi açıdan aile bağlarının koptuğuna inanması gerekir. Yargıtay kararlarında, “mirasçı”nın eşi tarafından dövülmesi, hakarete uğraması veya aldatılması halinde mirastan mahrum bırakılabileceği belirtilmektedir.

Bu maddeye göre, aile bağlarını sona erdiren bir fiil ancak mirasçı veya çocuğun yakın bir akrabası tarafından işlenebilir. “Yakın akrabalar” terimi, mirasçıya karşı işlenen bir fiilden doğrudan etkilenen kişileri ifade etmek için kullanılmaktadır. Bu bağlamda, eşlerin, çocukların, kan hısımlarının ve evli akrabaların hepsinin dahil olduğu açıktır. Mirasçı ile akraba olmayan kişiler de akraba olarak kabul edilebilir. Mirasbırakanın gece gündüz birlikte vakit geçirdiği arkadaşları ve çocukları gibi sevdikleri de hısım sayılır. Mirasçının suçtan etkilenmiş olması önemlidir.

2. 2. Mirasçı, mirasçıya veya aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini yerine getirmemiştir.

Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddeleri aile hukukundan doğan yükümlülükleri düzenlemektedir. Madde 364 nafaka ödeme yükümlülüğünü düzenlemektedir. Kanun koyucu, herkesin yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan altsoyuna, üstsoyuna ve kardeşlerine nafaka ödemekle yükümlü olduğunu söylemektedir. 322. Madde de karşılıklı dayanışma yükümlülüğünü düzenlemektedir. Bu maddeye göre, ailenin huzur ve bütünlüğünün korunması için ana baba ve çocukların birbirlerine saygı göstermeleri, birbirlerini anlamaları ve yardım etmeleri gerekmektedir.

Mirastan yoksunluk nasıl gerçekleşebilir?

Mirastan yoksunluk ölüme bağlı bir tasarruftur. Bu nedenle mirastan mahrumiyetin gerçekleşmesi için ölüme bağlı bir tasarruf kullanılabilir. Ölüme bağlı tasarruf vasiyetname ya da miras sözleşmesi olabilir. Çoğu zaman karşımıza vasiyetnameler çıkmaktadır.

Mirasçı, ölüme bağlı tasarruf tercihine karar verirken, saklı pay sahibi mirasçıya neden mirasçı olmak istemediğini açıkça belirtmelidir. Bu sebep gerçeklere ve kanıtlara dayanmalıdır.

Mirastan çıkarmanın etkileri nelerdir

Mirastan mahrum bırakılan kişiler miras haklarını kaybederler. Türk Medeni Kanunu’nun 511. maddesinde mirastan çıkarılan kişinin mirastan pay alamayacağı ve iade davası açamayacağı belirtilmiştir. Mirasçı, saklı paylı bir kişiyi payının tamamı veya bir kısmı için mirastan çıkarma seçeneğine sahiptir. Miras hakkını kaybeden kişi “mirasçıdan” önce ölmüş gibi muamele görür. Bu önemlidir, çünkü mirasçı aksini kararlaştırmadıkça, yasal pay mirastan mahrum bırakılan kişinin soyundan gelenlere aittir. Mirasçı, çocuklarından birine mirası reddetmişse ve çocuğun çocukları varsa, o zaman mirası babanınmış gibi alabilirler.

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi 2019/805 E., 2019/7396 K. sayılı kararı ile mirastan yoksunluk sebeplerine ilişkin bir karar vermiştir. “Mirastan yoksunluk halinde mirasçı, kendisine veya aile üyelerine karşı suç işlemiş olan bir mirasçıyı ölüme bağlı tasarrufla saklı payından yoksun bırakabilir. Mirastan çıkarılan kişi miras alamaz. Mirasçılıktan çıkarılan kişinin miras payı, varsa mirasçılarına veya yasal mirasçılarına, kişi mirasçıdan önce ölmüş gibi geçer. “Siz” kelimesinin “siz” anlamına geldiğini unutmamak önemlidir. Mirastan çıkarılan mirasçılar Bir kişi, mirastan çıkaran kişiden önce ölmüş gibi terekesinin saklı payını talep edebilir”.

Mirastan çıkarılmama itiraz edebilir miyim?

Mirastan çıkarma haksız olabilir, bir hatanın sonucu olabilir veya korunması gereken bir çıkarı olan mirasçılar olabilir. Yasa, yanlışlıkla mirasçının oğlunun mirasçı olduğunu düşünen bir mirasçının itirazına izin vermektedir. Bu seçenekler Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddelerinde açıklanmıştır.

Vasiyetnamenin İptali veya Mirasçılıktan Çıkarma Nedir?

Bir mirasçı, saklı pay sahibi diğer bir mirasçıyı mirastan yoksun bırakmak için ölüme bağlı bir tasarrufta bulunmuşsa tasarruf iptal edilebilir. Ölüme bağlı tasarrufun koşulları yerine getirilmeden veya aldatma, korkutma veya zorlama nedeniyle ya da hata sonucu yapılan mirastan çıkarmalar iptal edilebilir. Mirasçının açık bir hatası da iptalle sonuçlanabilir. Bu durumda istisnai tasarruf geçerliliğini ve değerini kaybeder, çünkü ölüme bağlı tasarruf mahkeme kararıyla geçersiz kılınmıştır. Mirasçı, mirastan hiç çıkarılmamış gibi mirasını alacaktır. Bu anlamda, iptal geriye yürür. Mirastan çıkarma sebeplerinin doğruluğunu ispat yükü, mirastan çıkarmanın lehtarı olan davalı mirasçıya düşer. Mirastan çıkarma sebebi, her türlü delille birlikte ölüme bağlı tasarrufta açıkça belirtilmelidir.

Tenkis Davası Nedir?

Mirasçı, ölüme bağlı tasarrufta mirasçılıktan çıkarma sebebini belirtmemişse veya bu sebep mirastan çıkarılmayı gerektirecek kadar önemli değilse, mirasçı saklı payı için tazminat isteyebilir. Bu durumda ölüme bağlı tasarruf saklı payı aşan miras için geçerli olacaktır. Bu durumda mirasçı denkleştirme davası açarak saklı payını talep etme hakkına sahiptir.

Mirasçılar bağışlanabilir

Mirasçısını mirastan mahrum ettikten sonra, mirasçı onu affedebilirdi. Affetme eylemi ölüme bağlı bir tasarrufu geçersiz kılmaz. Ancak, mirasçı isteklerini ifade etmek için başka bir ölüme bağlı tasarrufta bulunmuşsa, bu durum mirastan çıkarma tasarrufunu geçersiz kılar. Mirasbırakanın bağışlamaya ilişkin diğer davranışlarına hukuki sonuç bağlanmaz. Mirastan ıskattan feragat eden mirasçı, aynı sebeple mirasçısını mirastan ıskat edemez.